HABER MERKEZİ- Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde Rusya yanlıları ve Ukrayna birlikleri arasındaki ateşkes ihlallerinin artması, Rus birliklerinin yoğun takviyesi üzerine gözler yeniden bölgeye çevrildi.
Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’ta Rus yanlısı ayrılıkçıların saldırıları, Rus askerlerinin Ukrayna sınırında askeri tatbikat sonrası sevkiyat yapması nedeniyle bölgede tansiyon yükselirken taraflardan ve dünya devletlerinden peşi sıra açıklamalar yapıldı.
Rus nüfus ve Rusya yanlılarının ağırlıkta olduğu Donbas bölgesinde (Donetsk ve Lugansk) tek taraflı bağımsızlık ilan edilmesinin ardından, Rusya yanlısı ayrılıkçılar ile Ukrayna ordusu arasında çatışmalar 2014’ten bu yana devam ediyor.
Donetsk’e bağlı Şumi kasabasında 26 Mart’ta keskin nişancıların açtığı ateş sonucu dört Ukrayna askeri öldü, iki asker yaralandı. Bunun üzerine Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Donbas’ta gerilimin tırmanması nedeniyle uluslararası topluma Rusya’yı “şiddetle kınama” çağrısı yaptı.
Ukrayna Genelkurmay Başkanı Ruslan Homçak, 30 Mart’ta Ukrayna Parlamentosunda yaptığı konuşmada, Rus Silahlı Kuvvetlerinin askeri tatbikat bahanesiyle Ukrayna sınırları yakınlarına birlik sevkiyatı yaptığını açıklamıştı.
Sonrasında Rusya’nın Ukrayna sınırında askeri varlığını artırmasını “kas gösterisi” olarak nitelendiren Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise Rusya’nın bu yolla tehdit ortamı yaratarak, ateşkes müzakereleri sürecinde baskı oluşturmak istediğini belirtti.
Ukrayna’dan ‘NATO ile birlikte Rusya’ya karşı savaşa hazırlanıyoruz’ itirafı gelmişti
Ukrayna’nın Donbas Temas Grubu’undaki Temsilcisi Aleksey Arestoviç, Ukrayna’nın NATO ile birlikte Rusya’ya karşı bir savaş hazırlığı içinde olduğunu; bu savaşın Kırım’ı, Kırım’ın kuzeyini yani Donbas bölgesini ve Balkanları kapsayacağını artık saklamanın gereği kalmadığını belirtti. Aleksey Arestoviç, Ukrayna basınına yaptığı açıklamada aynen şu ifadeleri kullanıyor:
“NATO’nun, ‘Avrupa’yı koru’ anlamına gelen Defender Europe 2021 adını taşıyan geniş kapsamlı tatbikatı başladı. Maksat, Baltık Denizi’nden Karadeniz’e olan bölgede, gelin açık açık konuşalım, Rusya’ya karşı savaş konusu işleniyor”, “Başlıca odak noktası Balkanlar, Kırım ve Kırım’ın kuzeyinde kalan her şey.
Sahadaki hareketliliği takip eden Rusya bu açıklamadan iki gün önce Ukrayna’yı şiddetli bir şekilde uyarmıştı. Rusya Dışişleri bakanı Lavrov Ukrayna’nın NATO ile birlikte Donbas’ta başlatacağı bir savaşın Ukrayna’nın yerle bir olmasıyla sonuçlanacağı uyarısını yapıyordu. Aynı gün Lavrov ABD’yi “mahalle serserisi”ne benzeterek Ukrayna’nın arkasındaki asıl gücün kim olduğuna işaret etti.
Arkasından Rusya’nın başka yetkilileri art arda açıklamalar yapmaya başladı. Kremlin sözcüsü Dimitrh Peskov “Ukrayna’nın provokatif eylemlerde bulunmasının ülkede iç savaşa yol açabileceği” konusunda endişe duyduklarını söyledi.
Rusya’nın Ukrayna sınırında askeri varlığını arttırdığı ve Kırım’a asker sevk ettiği iddialarını da değerlendiren Peskov, “Rusya Federasyonu, kendi takdiriyle silahlı kuvvetlerini kendi topraklarında hareket ettiriyor. Bu kimseyi rahatsız etmemeli, kimse için tehdit oluşturmuyor” dedi.
AB ve ABD’den Ukrayna’ya destek açıklaması
Bölgede karşılıklı ateşkes ihlalleri yaşanması ve sivil ölümlerinin gerçekleşmesi üzerine AB ve ABD’den Ukrayna’ya destek açıklaması geldi.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell Ukrayna’ya “tereddütsüz destek” ifade ederken Rus birliklerinin Ukrayna sınırındaki hareketliliği nedeniyle endişeli olduklarını aktardı.
ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Ukraynalı mevkidaşı Kuleba ile yaptığı görüşmede “Rusya’nın saldırganlığı karşısında Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden yana olduklarını” söyledi.
Savaşın kızıştığı Donbas neden önemli?
Yıllardan beri devam eden Ukrayna-Rusya savaşı aralıklarla ateşi her iki tarafça harlansa da göstermelik ateşkeslerle günümüze kadar devam ettirildi. Rusya sınırına kadar dayanan geniş kömür rezervleriyle Avrupa’nın dördüncü büyük maden bölgesi olan Donbas diğer adıyla Donetsk Havzası hem Rusya hem de Ukrayna için büyük bir öneme sahip olup savaşın ana merkezi haline gelmiştir.
Donetsk Havzası’ndaki kömür rezervinin 100 milyon ton civarında olduğu tahmin ediliyor. Buna karşın Donetsk kenti ve çevresi Ukrayna topraklarının sadece yüzde 5’ini oluşturuyor. Ukrayna’nın ihracatının dörtte biri de yine bu bölgeden yapılıyor.
Donbas geçmişte Sovyet ağır sanayisine katkılarından dolayı yıllar geçmesine rağmen halen Rusya’nın hedefleri arasında yer alıyor. Özellikle Rus uzay ve havacılık sanayisi, savunma sanayi bu bölgede gerçekleştirilen üretimden yararlanıyordu. Donbas’ta Rus tanklarının yapımında kullanılan özel bir demir cevheri de işleniyordu. Yine Rus savaş helikopterlerinin motorları da bu bölgedeki fabrikalardan çıkarılıyordu.
Ukrayna da Donbas’ın jeostratejik öneminin farkında olup Rusya’ya karşı NATO ile birleşerek bölgeyi kendi hakimiyetine alma arayışında olduğu gözlenmekte.
Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi
