08 Mart 2016 Salı Saat 09:31
8 Mart 1857 tarihinde ABD’nin New York kentinde 40.000
dokuma işçisi daha iyi çalışma koşulları istemiyle bir tekstil fabrikasında
greve başladı. Ancak polisin işçilere saldırması ve işçilerin fabrikaya
kilitlenmesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin fabrika önünde kurulan
barikatlardan kaçamaması sonucunda çoğu kadın 129 işçi can verdi. ABD’de kadın
işçilerin bu katledilişi nedeniyle, Kopenhag’da 1910 yılında toplanan
Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı’nda 8 Mart, Dünya Emekçi Kadınlar
Günü olarak belirlendi. 8 Mart, 1975’te BM tarafından Dünya Kadınlar Günü ilan
edildi.Kürdistan’da ilk 8
Mart kutlaması, 1990 yılında Amed kentinde İnsan Hakları Derneği binasında
yapıldı. Rojava’da 1987 yılında yapılan ilk kutlama bir evde gizli bir
şekilde yapıldı.
Aslında o dönemki, 8
Mart etkinlikleri kutlamadan ziyade kadın örgütlenmesinin zeminini daha
güçlü oluşturmak içindi. Bu vesile ile yüzlerce kadın Kürdistan Özgürlük
Hareketi ve kadın siyasal mücadelesi saflarında yer aldı.
Rojava Devrimi ardından ilan edilen özerklik sistemi ile 8
Mart’ın sahip olduğu önem daha da yoğunluk kazandı. Rojavalı kadınlar adeta hergünü 8 Mart’a
dönüştürdü.
Baas Rejimi 8 Mart’ı Kendi
Tekeline Aldı
Rojava’nın Suriye’ye bağlı olduğu zamanlarda da 8 Mart
sadece Baas rejim partilerinin iktidarı altında kutlanıyordu. Bunun dışında tüm
kutlamalar yasaklanmıştı.
Birçok sol parti, 8 Mart’ı gizlice kutladı. Rojava’da
Kürdistan Özgürlük Hareketi’nin varlığının hissedilmeye
başlanmasıyla 8 Martı evleride yapılan toplantılarla kutlanırken, 2004 yılında
Kürt kadınları geleneksel kıyafetleri ile Qamışlo’nun Terteb köyünde 8 Mart kutlamaları için bir araya geldi.
Kutlamaya Baas güçlerinin müdahale etmesiyle kutlama yarıda kaldı.
Öcalan İle
Başladı
Rojava’da her ne kadar öncesinde kimi faaliyeetler
yürütülmeye çalışılsa da örgütsel bir forma kavuşma çabaları Kürt Halk Önderi
Abdullah Öcalan’ın Suriye sahasına geçmesi ile başladı.Öcalan’ın Ortadoğu’ya
geçmesi sonrası Lübnan ve Suriye’de kadın mücadelesi yeni bir aşamaya evrildi.
Felsefe, yaşam ve toplumsal alan çalışmalarında kapsamlı bir mücadele atağı başladı.
Öcalan, burada yaklaşık 20 yıl boyunca ‘nasıl yaşamalı’ ve ‘ hakikat yaşamı’
sorularına cevap arayan bir arayış mücadelesi yürüttü. Öcalan, kadının
toplumsallaşmanın ve yaşamın yaratıcısı olarak adlandırdı.
İlk Adımlar
Rojava’daki kadın çalışmaları 1980 yılında start aldı.
Kürdistan’ın diğer parçalarında da ‘Kadın olmadan yaşam olmaz, özgür kadın
özgür toplumdur’ şiarıyla çatışmalar yürütüldü. 1987 yılında Rojavalı
kadınların içerisinde Avrupa’da Kürdistan Yurtsever Kadınlar Birliği (Yekîtiya
Jinên Welatparêz ên Kurdistan – YJWK) ilan edildi. Bu temelde Rojava’da
yürütülen çalışmalara çok sayıda kadın katıldı.
Rojavalı Kadınlar
Sembolleşti
1990 yılı başlarında Rojavalı çok sayıda kadın mücadele
saflarına dahil oldu. Toplumsal çalışmalara katılım gösterene büyük saygı
duyulmaya başlandı. Bu süre zarfında çok sayıda Rojavalı kadın sembolleşti.
Rûken Efrîn, Dîcle Kobanê ve Sozdar Zinar, Rojava’dan mücadele saflarına
katılan ilk kadınlar oldu. Her üç devrimci kadın,mücadele içerisinde imza
attığı başarılı pratiklerle adları sıkça duyulur oldu.
4 Parça Kürdistan’da 300 Rojavalı Kadın
Savaşçı Yaşamını Yitirdi
2000li yıllara kadar Rojavalı kadınlar, 4 parça Kürdistan’da
verilen özgürlük mücadelesine katıldı.
1980’den 2000’e kadar Azîme, Berçem, Fîdan, Rûken, Bêrîvan, Şîlan,
Şervin Derik, Dilan Derik, Sozdar Dêrik gibi yaklaşık 300 Rojavalı kadın
özgürlük savaşçısı yaşamını yitirdi.
Rojava’da iğne ile kuyu kazıldı
Rojavalı kadınların mücadele saflarında elde ettiği
başarılar toplumsal alanda da yankı bulmaya başladı. Yaratılan her değer için
ciddi bedeller ödendi. Özellikle Baas rejiminin imha,inkar ve gerici siyasetine karşı kadınlar
tarafından soluksuz bir mücadele yürütüldü.
İlk 8 Mart Kutlaması
Kadınlar, 8 Mart’I bir mücadele olarak kutluyor. Rojava’da
ilk 8 Mart 1987 yılında Qamışlo’da kutlandı. 2008 yılına kadar 8 Mart evlerde
toplantı edasıyla kutlandı.
1995 yılında mücadele kadınların ilgisini çekmeye başladı ve
köy, kasaba, mahalle, sokak ve kentlerde kadınlar ev ev gezerek özgür ülke ve
özgür kadın felsefesi için örgütleme çalışmalarına başladı. Çoğu kez kapılar
yüzüne kapandı ve hakaretlere varan
sözlerle karşı karşıya kaldılar. Rejim polis ve askerlerince yüzlerce kadın
tutuklanarak fiziki ve psikolojik işkencelere maruz kaldılar.
Gizli Toplantılardan
Kitlesel Kutlamalara
2000li yıllarda kadın
örgütlüğünde önemli adımlar atıldı. 2003 yılında PYD’nin ilan edilmesi ile
kadınların özgün mücadele saflarına yüzlerini
dönmeye başladılar.
İlk Kitlesel 8 Mart
Rojava’daki ilk kitlesel 8 Mart Qamışlo’nun Terteb köyünde
gelneksel Kürt kıyafatleri ile binlerce kadın bir araya geldi. Fakat rejim
güçleri kutlamaya müdahale etti.
İlk Kadın Örgütü: Yekîtiya
Star
Kadınlar yaptıklarını kapsamlı tartışmaların ardından 15
Ocak 2015 tarihinde ilk kadın konferansını gerçekleştirdiler. Konferans sonunda
“Yekîtiya Star kadın örgütü ilan edildi. Konferansta Rojava, Suriye ve
Lübnan’da kadın çalışmaları yürütülmesi kararı alındı.
İlk Şehit
Rojava,Suriye ve Lübnan’da yürütülen toplumsal çalışmaların
hız kazanması ile birlikte Baas rejimi onlarca kadını tutukladı. Tutuklanan
isimlerden bir tanesi de Nazliye Keçel( Xela Derik) idi. 2004 yılında Qamışlo
haber esnasında tutuklanan Keçel’den bir daha alınamadı.
Kadın mücadele öncülerinden Şilan Kobani(Meysa Baki), 29
Kasım 20014 yılında 4 yoldaşı ile birlikte Musul’da düzenlenen saldırı
sonucunda yaşamını yitirdi.
2004 yılında Halepçe Katliamını anmak münabesetiyle
düzenlenen etkinliklere müdahale eden Baas rejim polisleri Ferîde Ehmed Reşîd
ve çocuğu Arî Welo Efrin’de katledildi.
Devrimin Öncüleri
Rojava Devrimi ardından kadınlar savunma,toplumsal
çalışmalar, kültür,diplomasi ve yönetim alanlarında ilan ettikleri özgün
örgütlülükler ile kadın mücadelesinde önemli adımlar atıldı.kadın Savunma
Birlikleri’nin ilan edilmesi ile birlikte Ortadoğu’da kadın özgürlük umutları
yükselmeye başladı.Nitekim birçok farklı kesimden kadın YPJ saflarına katıldı.
YPJ’nin ilk kadın şehidi Silava Efrin oldu. YPJ saflarında şu ana kadar ****
kadın şehit verildi. YPJ’nin ardından kuruluşu ilan edilen Kadın Asayiş Güçleri
de kadın mücadelesi açısından atılan önemli bir adım oldu.
Devrimin İlk Şehidi
Kadınlar toplumsal alanda zorlu bir mücadele ve dolayısıyla
bedeller verildi. Yekîtiya Star üyesi Gulê Selmo, Halep’in Şêxmeqsud 2012 tarihinde Baas rejimi tarafından açılan
ateş sonucu ağır yaralandı ve hastanede 3.gün sonunda yaşamını yitirdi.
Selmo’nun cenazesi kitlesel bir törenle kadınların
omuzlarında toprağa verildi. Gulê, devrim sürecinin ilk şehidi olarak
adlandırıldı.
Kadın Eliyle Sistem
Kürt kadınları 4 yıl boyunca özerklik sistemine kadın eliyle
şekil verdiler. 21 Ocak 2014 tarihinde Cizir’de demokratik özerklik sistemi
ilan edildi, kadınlar üst düzeyde sorumluluk aldılar. Yine Kobani ve Efrin’de
de tüm toplumsal ve kurumsal çalışmalar eşbaşkanlık sistemi temelinde
yürütüldü. Cizîrê kantonu eşbaşkanı Hediya Yûsif, 2004 yılında Baas rejimi
tarafından tutuklanarak 2 yıl 3 ay zindanda
kaldı.
Rojava’dan Ortadoğu’ya
Kadın Rengi
Rojavalı kadınlar, sadece yaratıcıkları ile değil
mücadeleleri ile de Ortadoğu kadınlarına örnek oldular. 2013 yılında Arap, Süryani ve Kürt kadınların
ortaklaşması ile Suriye Kadın İnisiyatifi kuruldu. Yine 8-9 Aralık 2015
tarihinde Derik kentinde yapılan Demokratik Suriye Kongresi ardından Demokratik
Suriye Meclisi ilan edildi. Meclise eşbaşkan olarak İlham Ehmed seçildi. 5
Şubat 2016 tarihinde yapılan Suriye Kadın Konferansı ardından ise Özgür Suriye
Kadın Konseyi’nin ilanı deklare edildi.
Rojavalı kadınlar yarattıkları kadın örgütlülüğü ile özgün
kurumsallaşma ve komünler aracılığı ile kadın haklarının ve renginin yaşamsal
kılınmasında ciddi adımlar attılar ve atıyolar da.
Kadınların uzun
soluklu mücadelesi ile Rojava’da yılın 365 günü 8 Mart havasında geçiyor.
Nazdar
Ebdi-Qamişlo/ANHA
Kürdistan Stratejik
Araştırmalar Merkezi
www.lekolin.com –
www.lekolin.org – www.lekolin.net – www.lekolin.info – www.navendalekolin.com
0
21
TR
:” ”
:””
” “,” ”
:” ”
