13 Haziran 2011 Pazartesi Saat 17:21
BDP’nin desteklediği Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloğu Bağımsız Milletvekili adayı 11 kadının seçilmesiyle bu dönemde de Kürt kadınları yüzde 30’luk oy oranı ile Meclis’te en yüksek orana sahip grup olacak. AKP 45 kadın milletvekili ile yüzde 14 gibi bir artış gösterirken, CHP’den 19, MHP’den 3 kadın Meclis’e girebiliyor. 2007’de 48 olan kadın milletvekili sayısı 78’e yükselmekle birlikte, 43 ilden hiç kadın milletvekili çıkmadı.
Seçim öncesinde son kez toplanan 23. dönem Meclisi’nde AKP’de 30, CHP’de 8, MHP’de 2, BDP’de 7 ve DSP’de 1 kadın vekil yer alıyordu. Seçim sonucunda dün akşam saatlerinde resmi olmayan sonuçlara göre, Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloğu’ndan 11, AKP’den 45, CHP’den 19, MHP’den 3 kadın milletvekili seçilerek Meclis’e girdi. 43 ilden hiç kadın milletvekili çıkmadı.
12 Haziran seçimi ile Meclis’teki kadın sayısı arttı ancak, bu 550 kişilik Meclis’te kadınlara çok sınırlı yer ayrılması sonucunu değiştirmedi. Seçim sonuçlarına göre, Meclis’te yer alacak 550 milletvekilinden yalnızca 78’i kadın olacak. “Erkek erkeğe” siyasetin süreceği yeni Meclis’te, 48 olan kadın milletvekili sayısı 78’e yükseldi ve kadınların sayısı sadece 30 sandalye arttı. Mevcut haliyle önceki seçimlere oranla kadın vekil sayısında yüzde 14.18 gibi bir artış olmakla birlikte, kadın kurumlarının, yine KA-DER’in 275 kadın milletvekili hedefine partilerin aday listesinde kadınlara hem az hem de en alt sıralarda yer vermesi bu hedefin olamayacağını göstermişti. Milletvekili aday listesinde AKP 78, CHP 109, MHP 68, bağımsızlar ise 13 kadın adaya yer vermişti.
Kadının TBMM’de temsil oranı
Türkiye’deki kadınlar seçme seçilme hakkına 74 yıl önce kavuştu. Ancak 1935’ten 2009’a kadar Meclis’e 8 bin 794 erkek vekile karşılık sadece 236 kadın girebildi. 2007’de 23’üncü dönemde Meclis’e giren kadın sayısı bir önceki seçimin 2 katı oldu. 2002’de 21 kadın Meclis’te yer bulurken, 2007’de bu sayı 48’e çıktı. 2007 seçiminde, AKP’de 30, CHP’de 8, MHP’de 2, BDP’de 7 ve DSP’de 1 kadın vekil yer alıyordu. Eski bakanlardan Nimet Çubukçu yeniden seçilen milletvekilleri arasında yer aldı. 2011’de ise Emek Demokrasi ve Özgürlük Bloğu’ndan 11, AKP’den 45, CHP’den 19, MHP’den 3 kadın milletvekili seçilerek Meclis’e girdi. 43 ilden hiç kadın milletvekili çıkmadı. MHP’de Meral Akşener yeniden seçilen milletvekili oldu. Yine AKP’den Nimet Çubukçu yeniden seçilen milletvekilleri arasında yer alıyor. Emek Demokrasi ve Özgürlük Bloğu’ndan seçilen 36 milletvekilinden de tam 11’i kadın. Bu milletvekillerinin arasında 17 yıl aradan sonra yeniden Meclis’e gelen Leyla Zana en dikkat çekici isimlerin arasında yer alıyor.
Kürt kadın milletvekilleri
SHP-HEP işbirliği sonucu Meclis’e giren Orhan Doğan, Leyla Zana, Hatip Dicle ve Selim Sadak’ın 1994’te dokunulmazlıkları kaldırıldı. Meclis önünde ellerine kelepçe takıldı. 15 yıl ağır hapse mahkûm olan DEP milletvekilleri, on buçuk yıl cezaevinde kaldı. 13 yıl sonra, 22 Temmuz 2007 genel seçimlerine bu kez bağımsız aday olarak 8 kadın milletvekili olarak seçildi. DTP’nin kapatılmasıyla birlikte DTP’nin Eş Başkanı Aysel Tuğluk’un milletvekilliğinin düşmesiyle bu sayı 7 oldu. 24. dönem milletvekili genel seçimlerinde de 36 bağımsız milletvekilinden 11’i kadın. 17 yıl aradan sonra yeniden Meclis’te olacak olan Leyla Zana Diyarbakır’da büyük bir başarıya imza atarken, Diyarbakır bir rekora daha imza atarak bağımsızlardan Leyla Zana, Nursel Aydoğan, Emine Ayna ve AKP’den Mine Lök Beyaz’ın Meclis’e girmesiyle 4 kadın milletvekili çıkardı. Kars’ın ilk kadın milletvekili Mülkiye Birtane’nin yanı sıra, Mardin ve Şırnak’ta tutuklu Gülser Yıldırım il Selma Irmak’ı Meclis’e gönderme kararlılığını gösterdi. a ilk defa bir kadın milletvekili oldu. Bloğun adayı Mülkü
Türkiye’de kadınların siyasette yer alması
Dünyada kadına seçme ve seçilme hakkını veren ilk ülkeler arasında yer alan Türkiye’de, 8 Şubat 1935’te TBMM Beşinci Dönem seçimleri sonucunda 17 kadın milletvekili, ilk kez Meclis’e girdi. Kadınlara siyasetin kapısı 1934’te yapılan Anayasa değişikliği ile seçme ve seçilme hakkı tanınmasıyla tam olarak açıldı ve 18 kadın milletvekili TBMM’de yerlerini aldı. Böylece Türkiye, 1934 yılında yaptığı yasal düzenlemeyle, birçok Avrupa ülkesinden çok daha önce kadınlara siyasi hakları veren ülke oldu. Cumhuriyetin ilk kadın milletvekillerinin Meclis’teki temsil oranı yüzde 4.6 oldu. 22. dönemde Meclis’e 24 kadın milletvekili girdi ve temsil oranı yüzde 4,4 oldu. 2007 seçimlerinde Meclis’e giren 48 kadın milletvekili ile ilk defa kadın milletvekili oranı 1935’deki oranı aştı. Bunların arasında en yoğun oranın BDP’de olması dikkat çekerken, hem yasal mevzuatta değişikliklerin yapılması, önergelerin verilmesi, kadınlarla ilgili gündemlerin oluşturulması konusunda en aktif olan parti BDP olurken, Eşbaşkanlık sistemi ve yüzde 40 kadın kotasını getirerek de BDP bir ilke imza attı.
Bu dönemde de seçilen 36 milletvekilinden 11’inin kadın olması ile BDP destekli Emek Demokrasi ve Özgürlük Bloğu yeniden başarıya imza atarken Meclis’te en yüksek kadın vekil oranına sahip parti konumunda yer alıyor. AKP 30 olan vekil sayısını 45’e çıkarırken, CHP 8 olan vekil sayısını 19’a, MHP’de 2 olan kadın sayısını 3’e çıkardı.-DİHA
Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi
www.navendalekolin.com – www.lekolin.org – www.lekolin.net – www.lekolin.info
