03 Nisan 2016 Pazar Saat 10:27
MİLLİYETÇİLİK HALKLARI BİRBİRİNE DÜŞMAN ETMENİN, KIRDIRMANIN İDEOLOJİSİDİR
ARAP MİLLİYETÇİLİĞİ -1-
Her gün onlarca, yüzlerce insanın öldüğü, daha fazlasının
yaralandığı, yüz binlerce insanın yaşadığı topraklardan sürüldüğü çocuk, kadın
ve yaşlıların büyük acılar yaşadığı bir coğrafya haline gelmiştir Ortadoğu.
Kadim tarihiyle örtüşmeyen insanlık dışı şeyler yaşanmaktadır. Bu coğrafya ki
toplumsallaşmanın ve insanlık değerlerinin yaratım mekânıydı. Tevrat’ta cennet
olarak tanımlanmıştı. Oysa şimdi acı, gözyaşı, açlık, yoklukla insanî
değerlerin ayaklar altına alındığı cehennemi andıran bir mekana dönüşmüştür.
Farklı dilden, inançtan, dinden, renkten, kültürden
insanların-halkların bir arada yaşadıkları topraklar günümüzde bir kan
deryasına dönmüş durumdadır. Bunun en önemli nedenlerinden biri, kapitalist
emperyalizmin son iki yüzyıldır Ortadoğu’ya bulaştırdığı milliyetçilik
mikrobudur. Milliyetçilik mikrobu insanları bakan kör, işiten sağır ve taş
bağlamış vicdanlar haline getirmiştir.
19. yy da Avrupa’nın doğusu, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’ya
kadar birçok yer Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırları içinde yer alıyordu.
Avrupa’da gelişen ulus devletçilik ve milliyetçilik hareketleri Balkanları
etkileyerek buradaki halkların Osmanlıya karşı bağımsızlık savaşına girmelerine
yol açtı. Osmanlı gelişen bu milliyetçilik hareketleri karşısında İmparatorluğu
ayakta tutabilmek için öncelikle Osmanlıcılık akımını geliştirmiştir. Ancak,
Balkanlar’daki halklar bağımsızlıklarını elde ederek Osmanlı’dan
ayrılmışlardır. Osmanlı, Balkanların İmparatorluktan kopuşunu önleyemeyince bu
sefer Arapları İmparatorlukta tutabilmek için İslamcılık akımını öne
çıkarmıştır. Ancak, Arapları da İmparatorluk bünyesinde tutmayı başaramamıştır.
Osmanlı
İmparatorluğunun Viyana önlerinde yaşadığı yenilgiyle gerileme sürecine girmesi
, İslamiyetin Avrupa karşısında gerilemesi biçiminde yansımaktaydı. Avrupa
devletleri ise bu süreçte palazlanmaktaydı. Avrupa’nın başta İspanya ve
Portekiz’le, daha sonra ise İngiltere ve
Fransa ile dünyanın birçok bölgesini sömürgeleştirmesi ve bu bölgedeki
zenginlikleri ülkelerine taşımaları bu devletlerin başta ekonomik olmak üzere
birçok alanda daha güçlü hale gelmelerini sağlamıştır.
15. yy da gelişmeye
başlayan Rönesans ve sonrasında gelişen Reformasyon ve Aydınlanma
hareketlerini, kendi iktidar çıkarları için kullanan başta İngiltere ve Fransa,
19.yy da Osmanlı İmparatorluğu
karşısında giderek güçlenmiş ulus devletler haline gelmişlerdir. Avrupa’da yaşanan bu gelişmelerden
Osmanlı’nın eğitim amacıyla gönderdiği zengin ailelerin, beylerin,
bürokratların çocukları da etkilenmiştir. Daha sonra Jön Türkler olarak tarihe
geçecek bu kişiler Osmanlı İmparatorluğunda Turancılık akımını geliştirmeye
çalışacaklardır. Ancak, bu Turancılığı geliştirenlerin ve İttahat Terakki’nin
kurucularının çoğu Yahudi’dirler. İçlerinde Arnavut, Çerkez, Arap ve Kürtler de
vardır. Avrupa’nın amacı Osmanlı İmparatorluğu içinde milliyetçiliği
geliştirerek, halkları birbirine düşman ederek kırdırmaktır. Bu yolla Osmanlıyı
kendine bağımlı hale getirirken Müslüman olmayan kesimler üzerinde de etkili
olarak kendi politikalarını pratikleştirmek istemişlerdir.
İngiltere 18. yy. başlarından itibaren Ortadoğu’ya yönelik
faaliyetler içine girmeye başlamıştır. Bir yandan özel olarak görevlendirdiği
insanlarla bölgeyi tanıma çalışmaları yürütürken diğer taraftan da bölge halkları
hakkında özel eğitimden geçmiş, bölge kültürünü tanıyan misyonerleri
görevlendirerek kendi politikaları doğrultusunda buralarda neler yapılması
gerektiği üzerinde fikir sahibi olmaya çalışmıştır. Yine, Ortadoğu’nun ticaret
yollarının üzerinde bulunmasından dolayı, kendisine bağımlı bir tüccar sınıfı
oluşturarak ülkenin ekonomisi üzerinde etkili olmaya çalışmıştır.
19. yy da Avrupa’da ve Osmanlı İmparatorluğu içinde yaşanan
gelişmelerden Araplar da etkilenmişlerdir. Ancak Müslüman Arapların
başlangıçtaki yaklaşımları daha çok Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde yaşamak
biçiminde olmuştur. Sonuçta Osmanlı İmparatorluğu da Müslüman bir devletti.
Müslüman Araplar, İslam dünyasının Batı karşısında önlenemez gerileyişine bir
tepki olarak Arap kimlik ve kültür mirasına vurgu yaparak İslam ve Batı
kültürüne Arapların yaptıkları katkılardan bahsederek Arap bilincini öne
çıkarmışlardır. Ancak Hıristiyan
Arapların, İngiltere tarafından
örgütlendirilerek Arap milliyetçiliğinin Osmanlıya karşı geliştirilmesi
çabaları zamanla Müslüman Arapları da etkileyerek Arap milliyetçiliğinin
gelişmesine yol açacaktır.
Osmanlı İmparatorluğunda Tanzimatla birlikte modern okullar
açılmaya başlanmıştır. Beyrut, Suriye ve Filistin’de bu tip okullar açılmıştır.
Beyrut’ta 1866’da açılan Amerikan koleji, 1875’te kurulan St. Joseph Cizvit
Koleji yine Suriye ve Beyrut’ta açılan Arap Edebiyat Dernekleri Hıristiyan
Araplar içinde Arap bilincinin ve milliyetçiliğinin gelişmesinde etkili
olmuştur. Arap milliyetçiliğinin
gelişmesinde Beyrut önemli bir yere sahiptir.
Arap milliyetçiliğinin gelişmesi için burada bir matbaa oluşturularak
Arapça gazete, dergi ve kitapların basımı sağlanmıştır. Bu biçimiyle Arap dil
ve kültürü geliştirilirken, Avrupa kültürünü de tanıyan bir Arap toplumu da
yetiştirmeyi amaçlamışlardır.
İngiltere ve batılı devletler öncelikle Hıristiyanlar
üzerinden örgütlenme çalışmaları geliştirmişlerdir. Bu amaçla gizli cemiyetler
kurulmuştur. Gizli cemiyet kuranların hepsi Hıristiyanlardır ve amaçları
Müslümanlarla eşit imkanlara sahip olmaktır. Mason locaları üzerinden de Arap
milliyetçiliği geliştirilmiştir. Hıristiyan Araplar, Arap milliyetçiliği
yaparak Beyrut’un önde gelen Müslümanlarını da bu localara sokma taktiğini
geliştirmişlerdir. Bu biçimiyle Araplar arasında milliyetçilik ideolojisinin
güçlenmesini sağlamışlardır. Türklerle eşit haklara sahip olmaları gerektiğini
öne sürerek hem Müslümanları hem de Hıristiyanları yaşanan haksızlıklar ve
Osmanlı baskısı karşısında ortak mücadelede birleştirme çalışmaları
yürütmüşlerdir. İngiltere’nin ve Batılı devletlerin yürüttüğü bu politikalarla
Araplar içinde giderek gelişen ve örgütlenen bir Arap milliyetçiliği açığa
çıkmaya başlamıştır.
Düzgün Kaya
Kürdistan Stratejik
Araştırmalar Merkezi
www.lekolin.com –
www.lekolin.org – www.lekolin.net – www.lekolin.info – www.navendalekolin.com
0
21
TR
:” ”
:””
” “,” ”
:” ”
