12 Kasım 2011 Cumartesi Saat 12:27
Oğlu ve 5 arkadaşıyla birlikte idam edilen Dersim isyanın lideri Seyid Rıza ve 6 kişinin mezarı 74 yıldır bilinmiyor. Başta Dersim ve dünyanın birçok yerinde Seyid Rıza ve arkadaşları için çeşitli anmalar düzenlenirken, Seyit Rıza ve arkadaşlarının mezar yerlerinin gösterilmemesi durumunda torunları konuyu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) taşımaya hazırlanıyor.
Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana Kürtlerin hak arama talepleri sonucunda çıkan tüm ayaklanmalar, kanla bastırıldı. Cumhuriyet’in ilk dönemlerindeki Şeyh Sait, Ağrı ve Dersim isyanlarında binlerce insan devletin uyguladığı sert askeri yöntemlerle yaşamını yitirdi. O dönem çıkartılan “Şark Islahat Kanunu” kapsamında Dersim isyanının liderlerinden Seyit Rıza da, 17 Kasım 1937 yılında oğlu ve 5 arkadaşı ile birlikte Elazığ Buğday Meydanı’nda idam edildi. İdam edilen Seyid Rıza ve arkadaşlarının cenazeleri ailelerine verilmedi ve mezarlarının nerede olduğu da açıklanmadı. 70 bin insanın yaşamını yitirdiği Dersim Katliamı’nın yaraları sarılmazken, Seyid Rıza’nın torunu Zeliha Polat, Dersim katliamındaki toplu mezarlar ve dedesinin mezar yerleri gösterilmediği takdirde AİHM’ne başvuracaklarını söyledi. Artık kendilerinin ve Kürt halkının sabrının kalmadığına dikkat çeken Polat, “Dedem Seyid Rıza öncülüğünde gerçekleşen direnişin üzerinden 74 yıl geçti. Şimdi ‘bitireceğiz, katledeceğiz’ diyenler, bunu artık görmelidirler Cumhuriyet ilk kurulduğu yıllarda Kürtlerin hakları verilmedi, sisteme karşı çıkan Kürtler büyük katliamlarla bastırıldı. Dedem Seyid Rıza’nın idam edilişi, 70 bin insanın katledilişi, Cumhuriyet’e tuzak kuranlar katledildi deniliyor. Peki, Cumhuriyet 80 yıldır var, ama Seyid Rızaların hak ve özgürlük davası halen sürüyor. Devletin başta soykırıma tabi tuttuğu Dersim ve tüm Kürt halkından özür dilemesi gerekiyor” dedi.
‘Seyid Rıza’nın heykeli dikildi’
Doğduğu günden bu yanma ömrünün tamamı yas ortamında geçtiğini belirten Polat, tüm acılara rağmen dedesi Seyid Rıza ile gurur duyduklarını ifade ederek, “Mezarının bile nerede olduğu bilinmeyen Dersim direnişinin öncüsü dedem Seyid Rıza’nın nereye gömüldüğünü ve hangi dereye atıldığı açıklamalıdır. Direnişi ile gurur duyuyoruz, uğruna ipe gittiği Dersim’de Munzur’a karşı heykeli dikildi. Dersim Belediyesi’nin bu onurlu sahiplenişini de tebrik ediyorum. Dedemin hayallerini gerçekleştirecek olan mazlum halkımız, son 30 yıldır büyük bedeller ödedi. Özellikle biz Kürt ve Alevi olduğumuz için bu kadar acılar yaşadık. Ömrümün tamamı acılarla örülü ve ağıtları dinleyerek geçti” diye belirtti.
‘AİHM başvuracağız’
Ovacık’ın Gogan Köyü’nde Seyid Rıza’nın 3 erkek çocuğu ile aile fertlerinden oluşan 44 kişiye ait toplu mezarın olduğunu ifade eden Polat, Seyid Rıza’nın mezarının açıklanmaması durumunda AİHM gideceklerini belirterek, “Şu an köyümüzde sadece aileme ait 44 kişiye ait toplu mezar bulunuyor. Büyük bir kısmının nerede katledildiğini bilmiyoruz. Ancak dedemin arkadaşları ile birlikte gömüldüğü mezar yeri söylenmediği takdirde diğer toplu mezarın açılması talebinde bulunmayacağız. Bugün Dersim halkı, 74 yıl önce darağacına götürülen Seyid Rıza’yı kendilerine öncü, pir ve kutsal görüyor. Buna rağmen devlet halen mezar yerinin nerede olduğunu biz ailesi ve halktan gizli tutuyor” diye konuştu.
17 Kasım 1937 yılında Elazığ Buğday Meydanı’nda idam edilenlerin isimleri şunlar:
1. Sey Rıza (Seyid Rıza, Abbasan Aşireti Reisi).
2. Resik Hüseyin (Seyid Rıza’nın oğlu).
3. Seyd Wuşên (Seyid Hüseyin, Kureyşan-Sêxan/Seyhan Aşireti Reisi)
4. Fındık Ağa (Yusufan (Wusuvu) aşireti Reisi Kamber Ağa’nın oğlu)
5. Hasan Ağa (Demenan (Demenu) aşireti Reisi Cebrail Ağa’nın oğlu)
6. Hasan (Kureyşan aşiretinden Ulkiye oğlu Hasan).
7. Ali Ağa (Mirza Ali oğlu Ali Ağa)
Ferhat Arslan
Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi
www.navendalekolin.com – www.lekolin.org – www.lekolin.net – www.lekolin.info